Auteur: Harry Mulisch
Plaats en Jaar: Amsterdam, 2001
Aantal pagina's: 213
Samenvatting
Het is herfst in Wenen aan het eind van de jaren negentig, Rudolf Herter is er een week naartoe gegaan samen met zijn vriendin Maria. Herter heeft een boek (de uitvinding van de liefde) geschreven dat een internationaal succes is en komt daarom in Wenen voor een interview en een lezing. Tijdens een tv-interview waarin hij komt vertellen over zijn boek, houdt hij een relaas over de aard van fantasie en uiteindelijk de aard van de kunst. Hij stelt in dit relaas dat je een persoon die je niet begrijpt, zou kunnen begrijpen door hem of haar in gedachte in een extreme situatie te plaatsen om te zien hoe hij of zij daarop reageert. Volgens Herter is de meest onbegrijpelijke persoon Hitler, daarom zijn er ook zoveel boeken over hem geschreven. Het idee om Hitler in een fictieve situatie te plaatsen om hem beter te begrijpen laat Herter niet los. Het probleem met dit idee is dat Hitler zelf al de meest extreme situatie lijkt te hebben geschapen. Daarom probeert Herter iets te bedenken wat in strijd is met de aard van Hitler, wat dus voor Hitler een extreme situatie zou zijn. Maria denkt met hem mee hoewel ze niet altijd begrijpt waar zijn gedachten hem heen leiden.
De volgende dag heeft Herter eerst drie korte interviews die allemaal terug komen op het televisie-interview van de vorige dag. Herter is bang om te veel te zeggen zodat iemand zijn idee kan stelen. In de middag gaat hij naar een diner bij de ambassadeur waar hij een bekende musicus ontmoet. Ook hier komen zijn tafelgenoten terug op de uitspraken die Herter deed over Hitler. In het hotel belt Herter met zijn zoontje Marnix, die hem zoals altijd verrast met zijn scherpe logica. Peinzend over Hitler slaapt Herter wat voordat hij zal voordragen in de Nationalbibliothek. Hij draagt drie kwartier voor en signeert daarna nog. Aan het einde van de signeer sessie komt er een man naar hem toe die Nederlands spreekt met een sterk Duits accent. Hij stelt zichzelf en zijn vrouw voor als Ullrich en Julia Falk en komt ook weer terug op het televisie-interview. Meneer Falk vertelt dat hij informatie heeft over Hitler die Herter misschien zal interesseren. En Herter is zeker geïnteresseerd de volgende dag gaat hij naar het bejaardentehuis waar het echtpaar Falk woont. Als hij daar de volgende dag aankomt merkt hij dat het echtpaar niet op hun gemak is. Ullrich Falk vertelt over hun achtergrond en hoe zij als bedienden op Berghof, het buitenverblijf van Hitler, te werken kwamen. Voor hij tot de kern van zijn verhaal komt laat hij Herter zweren dat hij hun verhaal pas na hun dood zal onthullen. Het verhaal gaat verder over hoe zij Eva Braun leerden kennen met wie Julia het goed kon vinden en hoe zij via haar veel te weten komen over Hitler. Een tijdje later leren zij ook de Führer zelf kennen. Zij vertellen hoe elke beweging van hem was ingestudeerd en hoe hij altijd een rol leek te spelen. Hiermee zitten ze op een lijn met Herter die Hitler’s ware aard ook niet kan vangen zonder fantasie. En dan komen zij tot de kern van hun verhaal. In mei 1938 werden zij ontboden bij Hitler en een klein gezelschap van zijn vertrouwelingen. Hitler vertelt hem dat hij en Eva Braun een kind verwachten. Hitler heeft het echtpaar Falk nodig om te doen alsof het hun kind is dat geboren zal worden. En zo gebeurde het dat zij de kamer naast die van Hitler en Eva Braun betrokken. Het kind werd geboren en werd Siegfried genoemd. Hij woonde bij het echtpaar Falk en ze lieten iedereen ook hun eigen familie geloven dat hij hun zoon was. Na verloop van tijd voelde Siegfried die zij Siggi noemden ook echt als hun zoon. Het waren gelukkige tijden voor het echtpaar Falk en met oud en nieuw deden zij traditioneel aan loodgieten, waarbij gesmolten lood met een tinnen lepel in een bak met water wordt gegoten. Er ontstaan dan grillige figuren waaraan men de toekomst voor het volgende jaar kan zien. Ullrich Falk heeft Hitlers loodgietsel bewaard en geeft het aan Herter. Ondertussen gaat de oorlog door maar op de Berghof merken zij daar weinig van.
Op vrijdag tweeëntwintig september verandert dat plots Eva Braun wordt opgehaald om naar Berlijn te gaan, zodat de Führer haar bij zich heeft. Maar wanneer zij vertrokken is komt er nog een bevel, Ullrich Falk krijgt het bevel Siegfried te doden. Als hij niet aan dit bevel zou voldoen zou Siegfried alsnog gedood worden en zouden hij en Julia naar een concentratiekamp gebracht worden. Dit zorgt natuurlijk voor hevige tweestrijd bij Ullrich, maar hij voert het bevel inderdaad uit. Op de schietbaan schiet hij alsof het een ongeluk is Hitlers zoon dood. Een week later werden hij en Julia overgeplaatst naar Den Haag.
Na dit hele verhaal wat Herter diep heeft geschokt nemen zij afscheid van elkaar. Herter laat zijn adresgegevens achter zodat hij geïnformeerd kan worden als het echtpaar Falk is gestorven waarna hij van zijn eed van geheimhouding verlost zal zijn. Terug in het hotel maakt hij op Maria een verwilderde indruk. Maria vraagt hem te gaan slapen om tot rust te komen, maar Herter begint te praten in zijn dictafoon omdat hij bang is dat zijn gedachten hem anders zullen ontglippen. Herters gedachten tuimelen razendsnel over elkaar heen in zijn verklaring van Hitler. Hij komt erbij uit dat Hitler een manifestatie van het Niets is. Maria kan hem al lang niet meer volgen. Herter raast maar door tot hij verklaart dat Nietzsche gek is geworden door de geboorte van Hitler.
In dagboekfragmenten van Eva Braun gaat het verhaal verder. Zij vertelt over haar laatste dagen in de bunker en over hoe ze erachter kwam dat Hitler Siegfried had laten doden. Toch trouwde ze met hem hoewel ze hem steeds minder begrijpt en weet dat ze snel zullen sterven.
Als Maria terugkomt om Herter wakker te maken, ziet ze hem in dezelfde houding liggen als toen ze wegging. Herter is overleden. In zijn linkerhand heeft hij het stukje lood dat Hitlers toekomst zou voorspellen, Maria luistert de dictafoon af en hoort Herters laatste woorden: ‘… hij…hij is hier.’
Mening:
Dit boek heb ik uit de bibliotheek gehaald, omdat Brecht haar presentatie over dit boek had gedaan en hem erg had aangeprezen. Dus ik dacht dit boek moet ik dan maar eens gaan lezen. Misschien niet zo'n hele goede reden, maar ook heb ik dit boek uitgezocht omdat het niet een heel dik boek is. Ik hou namelijk echt niet van die hele dikke boeken waar geen eind aan komt en met veel te veel woorden iets wordt verteld. Ik hou veel meer van kort en krachtig, dit is al meteen de eerste reden waarom ik dit een leuk boek vind. Dus omdat het niet veel pagina's bevat en omdat het niet een verhaal is dat je een heel hoofdstuk moet lezen voordat er pas een uurtje (de vertelde tijd) voorbij is.
Het leukste deel van het verhaal vind ik wanneer Herter bij het echtpaar Falk is terechtgekomen en hij allemaal verhalen over Hitler, zijn familie en omstanders verteld. In het begin zijn ze nog heel voorzichtig met wat je aan Herter vertellen, ook moet hij een eed afleggen. Hij mag namelijk pas als het echtpaar is overleden deze informatie uitbrengen. Maar nadat Herter zijn eed heeft afgelegd begint het verhaal van de echtgenoten over Hitler. Dit verhaal lees je zo makkelijk weg, geen moeilijke woorden of lastige verhaallijnen die alsmaar door elkaar lopen. Ook wil je bij dit verhaal gewoon snel weten hoe het verder gaat, ik kon er geen genoeg van krijgen, ik ging er namelijk ook helemaal in op. Ik heb me zo vaak verbaasd over wat er werd verteld. Ik zal een paar voorbeelden noemen, het gaat met name over Siegfried. Vandaag ook de titel. Er is ook nog een ondertitel: ‘Een Zwarte Idylle’. Dit verwijst naar de liefdesverhouding tussen Adolf Hitler, Eva Braun en hun kind Siegfried. Tijdens de oorlog mocht het niet bekend worden dat Adolf of Eva een kind had. Daarom werd het kind ondergebracht bij de dienstmensen van Hitler (meneer Falk van de catering en zijn vrouw). Adolf legt uit aan Eva dat na de oorlog zijn kind zogenaamd geadopteerd zal worden van de familie Falk. Hij zal de nieuwe wereldleider worden. Maar als dan blijkt door gesjoemel van de Gestapo dat Eva niet zuiver arisch is, wat wel zo is, neemt Hitler het zekere voor het onzekere en laat zijn zoon elimineren. Daarom de ondertitel: een zwarte idylle. Het is dus een metafoor. Het betekent een droom die overschaduwd werd.
Wat niemand weet is dat Hitler een zoon had, genaamd Siegfried. Maar in die tijd wist ook niemand dat, het kind was van Hitler en Eva Braun. Maar Hitler kon niet maken dat hij, de machtigste van die tijd en de man waar alle vrouwen naar hunkerden, ineens een kind had. Dus dit moest anders, Julia en meneer Falk moesten doen alsof het hun kind was. Toen ik dit las dacht is echt van, lees ik dit wel goed, dat kan je toch niet maken! Iedereen werd wijs gemaakt dat het hun kind was, dus ook de familie van Julia Falk en Ullrich Falk. Toch niet te geloven.
Maar dat was zeker niet het enige waar ik me over verbaasde. Inmiddels is Siegfried al een tijdje geboren, dit is wel de meeste schokkende gebeurtenis uit het boek, namelijk Ullrich kreeg een bevel van Hitler om Siegfried te doden. En wanneer je een bevel van Hitler kreeg dan moest je dat doen. Of Siegfried dood of Ullrich en Julia dood. Dit is natuurlijk een verschrikkelijk vooruitzicht Ullrich, hij zit er heel erg mee en twijfelt heel erg of hij het moet doen. Uiteindelijk besluit hij het toch te doen, zonder Julia's geweten. Hij wou haar namelijk niet opzadelen met deze verschrikkelijke informatie, want er was niks aan te doen. Toen ik deze scene las, leefde ik helemaal met Ullrich Falk mee. Ik zat bijna met open mond te lezen geloof ik. Dat vind ik zo goed aan dit boek, ik was heel erg verbaasd en ik vond het echt heel indrukwekkend verhaal.
Maar dit verhaal wat Harry Mulisch schrijft, is dit eigenlijk wel echt. Het leuke is is dat het heel goed mogelijk zou zijn dat dit is gebeurt, want het is zo goed uitgedacht en het klopt gewoon. Maar waarom lees ik dan nu pas dat Hitler een zoon had. Dit is verder nergens bekend, nooit in documentaires of elders kwam dit aan de orde. Dus dat is iets waar je over kunt discussiëren.
Het einde van dit boek vond ik heel lastig en moeilijk om erdoorheen te komen. Er stonden heel veel moeilijke woorden in en ik kon er geen touw aan vast knopen wat er werd verteld. Achteraf blijkt het dat Herter wordt aangesproken door het kwaad, of het nou Hilter is of de duivel is niet duidelijk. Wat wel duidelijk is is dat Maria hem bewegingloos op de grond ziet liggen op de hotelkamer, hij is overleden aan een hartstilstand door een te grote emotie. De laatste woorden van Rudolf Herter waren: "Hij...hij...hij is hier".
Wat fijn is aan de schrijfwijze van dit boek is dat het vanuit een vertellersperspectief is geschreven. Je kunt alleen de gedachten van personen lezen, als deze het zelf ook werkelijk vertellen. De Falks, zij vertellen tijdens hun verhaal ook wat ze toen dachten. Ook wanneer Herter zijn theorie bedenkt, lees je dat omdat hij hardop aan het denken is. Alleen het dagboekfragment van Eva Braun, waarin naar voren kont dat zij een zeer ongelukkige vrouw is omdat haar man steeds weg is, is vanuit het ik-perspectief geschreven. Ze vertelt al haar gedachten en gevoelens tijdens de laatste paar weken van haar leven.
Tot slot is er mooi met de taal gespeeld, er worden veel details beschreven en er zitten mooie vergelijkingen in. "Ik denk dat hij het oog van de cycloon wilde zijn. Rondom wordt alles verwoest door orkanen, maar in het oog is het schitterend weer met een blauwe hemel. Zijn villa Berghof in de Alpen was daar het symbool van. Daar broedde hij al die verschrikkingen uit, maar niets er van drong door tot die idylle." Een voorbeeld van zo'n vergelijking.
Het leukste deel van het verhaal vind ik wanneer Herter bij het echtpaar Falk is terechtgekomen en hij allemaal verhalen over Hitler, zijn familie en omstanders verteld. In het begin zijn ze nog heel voorzichtig met wat je aan Herter vertellen, ook moet hij een eed afleggen. Hij mag namelijk pas als het echtpaar is overleden deze informatie uitbrengen. Maar nadat Herter zijn eed heeft afgelegd begint het verhaal van de echtgenoten over Hitler. Dit verhaal lees je zo makkelijk weg, geen moeilijke woorden of lastige verhaallijnen die alsmaar door elkaar lopen. Ook wil je bij dit verhaal gewoon snel weten hoe het verder gaat, ik kon er geen genoeg van krijgen, ik ging er namelijk ook helemaal in op. Ik heb me zo vaak verbaasd over wat er werd verteld. Ik zal een paar voorbeelden noemen, het gaat met name over Siegfried. Vandaag ook de titel. Er is ook nog een ondertitel: ‘Een Zwarte Idylle’. Dit verwijst naar de liefdesverhouding tussen Adolf Hitler, Eva Braun en hun kind Siegfried. Tijdens de oorlog mocht het niet bekend worden dat Adolf of Eva een kind had. Daarom werd het kind ondergebracht bij de dienstmensen van Hitler (meneer Falk van de catering en zijn vrouw). Adolf legt uit aan Eva dat na de oorlog zijn kind zogenaamd geadopteerd zal worden van de familie Falk. Hij zal de nieuwe wereldleider worden. Maar als dan blijkt door gesjoemel van de Gestapo dat Eva niet zuiver arisch is, wat wel zo is, neemt Hitler het zekere voor het onzekere en laat zijn zoon elimineren. Daarom de ondertitel: een zwarte idylle. Het is dus een metafoor. Het betekent een droom die overschaduwd werd.
Wat niemand weet is dat Hitler een zoon had, genaamd Siegfried. Maar in die tijd wist ook niemand dat, het kind was van Hitler en Eva Braun. Maar Hitler kon niet maken dat hij, de machtigste van die tijd en de man waar alle vrouwen naar hunkerden, ineens een kind had. Dus dit moest anders, Julia en meneer Falk moesten doen alsof het hun kind was. Toen ik dit las dacht is echt van, lees ik dit wel goed, dat kan je toch niet maken! Iedereen werd wijs gemaakt dat het hun kind was, dus ook de familie van Julia Falk en Ullrich Falk. Toch niet te geloven.
Maar dat was zeker niet het enige waar ik me over verbaasde. Inmiddels is Siegfried al een tijdje geboren, dit is wel de meeste schokkende gebeurtenis uit het boek, namelijk Ullrich kreeg een bevel van Hitler om Siegfried te doden. En wanneer je een bevel van Hitler kreeg dan moest je dat doen. Of Siegfried dood of Ullrich en Julia dood. Dit is natuurlijk een verschrikkelijk vooruitzicht Ullrich, hij zit er heel erg mee en twijfelt heel erg of hij het moet doen. Uiteindelijk besluit hij het toch te doen, zonder Julia's geweten. Hij wou haar namelijk niet opzadelen met deze verschrikkelijke informatie, want er was niks aan te doen. Toen ik deze scene las, leefde ik helemaal met Ullrich Falk mee. Ik zat bijna met open mond te lezen geloof ik. Dat vind ik zo goed aan dit boek, ik was heel erg verbaasd en ik vond het echt heel indrukwekkend verhaal.
Maar dit verhaal wat Harry Mulisch schrijft, is dit eigenlijk wel echt. Het leuke is is dat het heel goed mogelijk zou zijn dat dit is gebeurt, want het is zo goed uitgedacht en het klopt gewoon. Maar waarom lees ik dan nu pas dat Hitler een zoon had. Dit is verder nergens bekend, nooit in documentaires of elders kwam dit aan de orde. Dus dat is iets waar je over kunt discussiëren.
Het einde van dit boek vond ik heel lastig en moeilijk om erdoorheen te komen. Er stonden heel veel moeilijke woorden in en ik kon er geen touw aan vast knopen wat er werd verteld. Achteraf blijkt het dat Herter wordt aangesproken door het kwaad, of het nou Hilter is of de duivel is niet duidelijk. Wat wel duidelijk is is dat Maria hem bewegingloos op de grond ziet liggen op de hotelkamer, hij is overleden aan een hartstilstand door een te grote emotie. De laatste woorden van Rudolf Herter waren: "Hij...hij...hij is hier".
Wat fijn is aan de schrijfwijze van dit boek is dat het vanuit een vertellersperspectief is geschreven. Je kunt alleen de gedachten van personen lezen, als deze het zelf ook werkelijk vertellen. De Falks, zij vertellen tijdens hun verhaal ook wat ze toen dachten. Ook wanneer Herter zijn theorie bedenkt, lees je dat omdat hij hardop aan het denken is. Alleen het dagboekfragment van Eva Braun, waarin naar voren kont dat zij een zeer ongelukkige vrouw is omdat haar man steeds weg is, is vanuit het ik-perspectief geschreven. Ze vertelt al haar gedachten en gevoelens tijdens de laatste paar weken van haar leven.
Tot slot is er mooi met de taal gespeeld, er worden veel details beschreven en er zitten mooie vergelijkingen in. "Ik denk dat hij het oog van de cycloon wilde zijn. Rondom wordt alles verwoest door orkanen, maar in het oog is het schitterend weer met een blauwe hemel. Zijn villa Berghof in de Alpen was daar het symbool van. Daar broedde hij al die verschrikkingen uit, maar niets er van drong door tot die idylle." Een voorbeeld van zo'n vergelijking.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten