Lezen voor de lijst vwo 5 - boek 3

Sonny Boy geschreven door: Annejet van der Zijl
Jaar uitgave:	2004
Uitgeverij:	Nijgh & Van Ditmar
Plaats:	Amsterdam
Aantal pagina's:	282
Genre:	biografische roman, journalistieke roman, non-fictie, oorlogsroman

Samenvatting van het boek:
Als de jonge rooms-katholieke Rika van der Lans en de protestantse Willem Hagenaar in 1911 trouwen tegen de wil van hun families, is het schandaal niet te overzien. Toch begint de toenadering met de bloedverwanten snel en wonen Rika, haar man en hun vier kinderen binnen enkele jaren gelukkig samen in Den Bosch. De sfeer slaat echter om als Willem voor zijn werk moet verhuizen naar het dorp Goeree. Rika kwijnt er weg van verveling en mist de zwierigheid van de grote stad. Als haar man, niet wetende wat hij met zijn steeds opstandigere vrouw aanmoet, zijn handen niet meer thuis kan houden pakt ze in 1926 haar spullen en vertrekt naar Den Haag. Hier woont ze enige tijd onder primitieve omstandigheden samen met haar kinderen. Ondanks de moeilijke tijden stemt Rika er in toe Waldemar Nods in huis te nemen, een Surinaamse jongen die voor het grote geld naar het rijke Nederland is gekomen. Ondanks het leeftijdsverschil van ongeveer twintig jaar bloeit snel er iets tussen het tweetal en het duurt niet lang voor Rika merkt dat ze zwanger is. Haar kinderen vatten dit nieuws minder blij op dan gehoopt. Haar oudste zoon Wim loopt samen met zijn broertje Jan zelfs weg, terug naar hun vader. Willem, nog steeds onwillig de scheidingswens van zijn vrouw te accepteren, barst na het aanhoren van het verhaal van jaloezie. Rika is ondertussen om haar relatie met een zwarte man compleet verstoten door haar omgeving, en ondanks de pijn die het doet ziet ze zich snel genoodzaakt haar overige twee kinderen, Bertha en Henk, ook naar hun vader te sturen. Deze verbiedt hun vervolgens echter elk contact met hun moeder.

Vol verdriet over het “verlies” van haar kindjes verhuist Rika met Waldemar en hun zoontje Waldy naar Scheveningen, waar het haar ondanks de crisisjaren dertig lukt een goedlopend pension te starten. Eind jaren dertig treedt het paar in het huwelijk en begint het contact met Rika’s kinderen langzaam weer redelijk op gang te komen.
Als de Tweede Wereldoorlog begint komt Rika snel in de LO terecht, de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers. Het opvangwerk zet ze door, ook nadat het gezin door de Duitse evacuatie van Scheveningen opnieuw terug moet verhuizen naar Den Haag. De Duitse overheersing begint steeds een grimmigere omvang aan te nemen. Maar door stom toedoen van een van haar onderduikers, de SS-deserteur Gerard van Haringen, wordt haar gezin januari 1944 verraden en worden al haar Joodse gasten op de trein gezet. Rika, Waldy en Waldemar worden opgesloten in een gevangenis voor mensen uit het verzet, het Oranjehotel in Scheveningen. Waldy is snel vrij en wordt in afwachting van de vrijlating van zijn ouders opgevangen door verschillende gezinnen.
Door haar verbeten koppigheid wordt Rika gedurende haar verblijf in het Oranjehotel sterk mishandeld door haar woedende ondervragers. Waldemar wordt snel naar het werkkamp in Vught gestuurd en ook Rika verhuist daar na enkele maanden heen. Hun wegen worden echter opnieuw gescheiden als Waldemar naar het concentratiekamp Neuengamme wordt verplaatst. Door zijn kennis van de Duitse taal weet hij daar een baantje in de kampadministratie te bemachtigen, waardoor hij het er naar omstandigheden redelijk heeft. Rika wordt later op transport gezet naar het vrouwenkamp Ravensbrück. Hier overlijdt ze februari 1945 aan de gevolgen van dysenterie. 
Ook Waldemar overleeft uiteindelijk de oorlog niet. Na de bevrijding van zijn kamp worden de overlevenden opgevangen op het schip “Cap Arcona” aan de Oostzee. De Britse veiligheidsdienst vermoedt echter dat de haven vol SS’ers zit en bombardeert de plaats 3 mei 1945. Duizenden van de zwaar ondervoede ex-kampleden weten het slechts enkele minuten uit te houden in het ijskoude water. Waldemar lukt het zwemmend de kust te halen, maar hij wordt op het strand neergeschoten door Duitse soldaten.

Via ooggetuigen van de dood van zijn ouders weet Waldy na de bevrijding snel dat zoeken geen zin heeft. Hij krijgt het zeer moeilijk met het verlies en tot grote opluchting van de familie van Rika nemen naar Nederland geëmigreerde familieleden van Waldemar de opstandige jongen in huis. Om zijn worsteling te doorbreken probeert Waldy na vijftig jaar zijn leven op papier te zetten, maar zonder bevredigend resultaat. Het heeft hem zonder meer geholpen dat uiteindelijk Annejet van der Zijl het verhaal reconstrueerde

gehaald van: (https://www.scholieren.com/boekverslag/58924)

Opdracht: 
Ik zou dit boek zeker aanraden om te lezen. Ten eerste is het een heel leerzaam boek, het zit vol met elementen uit de geschiedenis. Je leert van dit verhaal veel over de geschiedenis van de slavernij in Suriname en van de jacht op onderduikers en hun helpers in de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het boek is een nauwkeurige reconstructie van de werkelijkheid. Dat betekent dat de schrijver weinig aan de werkelijkheid toevoegt. Zo vind je bijvoorbeeld niet veel dialogen in het boek en het verhaal is grotendeels beschrijvend, dit betekent dat met gebruik van woorden ze laten zien hoe iets is. Omdat het een waargebeurd verhaal is is het erg aangrijpend. Ook vind je in het boek foto's van het waargebeurde verhaal, die foto's kun je allemaal koppelen aan wat er verteld is in het verhaal. Zoals deze foto op bladzijde 97 de onderste. Dat is een foto van de Waterkant in Paramaribo, anno 1920. Over de Waterkant in Paramaribo wordt verteld in het verhaal. Over alle foto's is wat te vinden in het verhaal, dat is erg prettig dat er bij de meeste gebeurtenissen in het verhaal een beeld bij te plaatsen is.
            Ook wordt de geschiedenis (het leerzame deel) en de verhaallijn (verhaal van Rika en Waldemar) goed met elkaar verbonden, het ondersteund elkaar. Dit is een voorbeeld hiervan: "Voor een keer leken de geschiedenis en de grote historie naadloos met elkaar samen te vallen. Want kerstmis 1941 was niet alleen een heugelijk keerpunt voor Rika, maar ook voor de oorlog. Want Hitler de onoverwinnelijke verloor zijn eerste grote slag bij Moskou. Rika haar kerstmis in 1941 was wat betreft eten maar aan de karige gelegenheid, maar voor Rika was het een feest van ongekende luxe, want ze had zomaar drie van haar vijf kinderen om zich heen." (blz 106-107) Dit was heel bijzonder voor haar, omdat ze haar kinderen na de scheiding met haar man eigenlijk nooit meer had gezien.
            Dit verhaal is grotendeels chronologisch verteld, wat erg fijn is om te lezen. Af en toe wordt er verwezen naar andere tijden en sommige dingen staan door elkaar. In de eerste hoofdstukken wordt gebruik gemaakt van grote flashbacks, want er wordt verteld over de geschiedenis van zowel Waldemars en Rika's familie. Er wordt ingegaan op het leven van hun grootouders en ouders, dat in de 19e eeuw plaatsvond. Je hebt vier duidelijke verhaallijnen in het boek. De verhaallijnen zijn: de geschiedenis van Waldemar Nods; het verhaal van Rika van der Lans; het verhaal van Waldemar en Rika in de vooroorlogse jaren; het verhaal over de oorlogsjaren.

“Sonny Boy” is een liedje van Al Jolson en de bijnaam die Waldemar en Rika aan Waldy gaven. Hij is het bewijs van hun verboden maar krachtige liefde.
Het Liedje is tevens is een motto van het boek
Hier de eerste drie regels:

"When there are grey skies
I don’t mind the grey skies
You make them blue, Sonny Boy" (blz 57)

Een mooie omschrijving voor het gezin Nods- Van de Lans. Hoeveel tegenslagen ze ook te verduren kregen, hun liefde maakte alles meer dan voldoende mooi.
Ook zijn de personages erg verschillend en goed uitgewerkt, dit zijn de belangrijkste personages van het verhaal. 

• Rika van der Lans. Zij strijd waarvoor ze staat. Volgens mensen die haar gekend hebben gekenmerkt door onmisbaar flitsende ogen. Ze zet alles op alles om haar “verloren” kinderen terug te krijgen, zet in de tussentijd haar extra moederliefde in om eerst haar pensiongasten en later onderduikers het naar de zin te maken.

• Waldemar Nods. Een Surinaamse “Ocean Swimmer”, een jongen die naar Nederland komt om daar te gaan studeren. Hij werd de 'zwarte' genoemd in die tijd, toen werd dit nog helemaal niet geaccepteerd een blanke vrouw met een zwarte man, ook nog veel jonger dan haar. Hij is heel erg rustig en beleefd, heeft veel moeite met zich thuis voelen in het koude Nederland, maar terugkeren naar Suriname wil hij zijn gezin niet aandoen. Waldemar stierf terwijl hij deed wat hij het liefst deed om zich vrij te voelen, namelijk zwemmen.

• Waldy Nods, bijnaam Sonny Boy, de zoon van Waldemar en Rika. Hij is redelijk opstandig, heeft het niet altijd makkelijk met de wilde verhuizingen van zijn ouders en heeft moeite met de pesterijen op school. Na de dood van zijn ouders verliest hij ook een flink stuk van zichzelf.

• Willem Hagenaar. Een trotse man en dolverliefd op Rika. Hij kan het niet hebben als zijn vrouw hem verlaat en stelt alles op alles haar weer terug te krijgen. Pas na het bericht van haar dood begint hij het te accepteren en lukt het hem weer om verder te gaan met zijn leven

• Bertha Hagenaar,  zij wordt door bekenden “Zus” genoemd. Ze is de dochter van Rika en Willem. Ze heeft veel moeite met het gemis aan moedergevoel bij haar strenge vader. Zij houdt als enige consequent het contact met haar moeder vol.

Tot slot is het verhaal in de alwetende vorm verteld, want er worden dingen beschreven die de personages van te voren nog niet kunnen weten. Ook weet de verteller wat iedereen denkt, voelt en weet wat er in het verleden is gebeurd.

De hoofdpersoon in het verhaal is Rika, haar gedachtes en gevoelens zijn het duidelijkst naar voren gebracht in het verhaal. Het verhaal wordt ondersteund door citaten en brieven of dagboekfragmenten van Waldemar, RIka, Waldy en Bertha. Dit maakt het verhaal leuker en aangrijpender, omdat je zo de gevoelens en gedachtes van de personages goed komt te weten. Deze stukjes worden cursief gedrukt, dat maakt het erg overzichtelijk en zo weet je dus goed wanneer het een citaat of brief is. Dit is een voorbeeld van zo'n citaat: "Ik weet het nog goed, de laatste avond voor dat ik wegging, dat ik nog even uit mijn bad kwam en toen vroeg ik aan mama: Is het toch heus de laatste avond? De koffer stond naast mijn bed Mama zei: 'Zus, probeer je er nu overheen te zetten en schrijf me alles wat je op je hart hebt.' Ik ben toen naar bed gegaan. Maar ik heb toen gehuild, ik kon niet meer stil worden. Ik had zo'n leeg gevoel over me. Dit is een dagboek stukje van Zus, de laatste avond bij haar moeder. (blz 58-59)